Validity-Rollup ikinci katman çözümü: Starknet

[Teknoloji]

Ethereum için merkeziyetsiz, açık erişimli STARK tabanlı bir Validity-Rollup ikinci katman çözümü olan Starknet'in temel amacı, Ethereum'un güvenliğinden ve birleştirilebilirliğinden (composability) ödün vermeden uygulamaların büyük ölçüde ölçeklenmesini sağlamak. Starknet'in vizyonu ise ölçeklendirme teknolojisini Ethereum'un ekosistemine ve kamu yararına sunmak.

Girişimin paylaştığı bilgilere göre Starknet, Ethereum'un güvenlik ve birleştirilebilirliğini Starknet'in Validity-Rollup'ı ile birleştirerek kayda değer nitelikte ölçeklendirmeye ulaşıyor. Girişimin kullandığı temel teknolojiler ise STARK kanıt sistemi ve Cairo. Bu noktada genel amaçlı bir Turing-tam (complete) programlama dili olan Cairo'nun girişim tarafından neden tercih edildiğini detaylandırmakta fayda var.

Cairo, özel olarak tasarlanmış bir sanal makinede, yani Cairo VM'de derlenen bir Turing-tam programlama dili. Hem dil hem de sanal makine, ispat sistemleri konusunda derin teknik uzmanlığa sahip endüstri uzmanları tarafından tasarlandı. Bu tasarım, sistemin hesaplama kanıtlarını daha hızlı üretmesini sağlıyor. Starknet'in belirttiğine göre; ayrıca şu anda Cairo ile hesaplama kanıtlarının piyasadaki diğer alternatiflerden çok daha ucuza üretilmesi sağlanıyor.

Starknet'in geliştirilmesinde ve kullanılmasında karşılaşılan en büyük zorlukları sorduğumuzda; ekip, Blockchain endüstrisi henüz yeni gelişiyor olsa da Web3 geliştiricilerinin Ethereum'un Solidity programlama diline oldukça bağımlı hale geldiğini ifade ediyor ve yeni bir programlama dili bulmanın zorluklardan bahsetti:

Starknet Ethereum'un ölçeklendirilmesine yardımcı oluyor, ancak bunu yapmak için özel bir programlama dili kullanması gerekiyor. Solidity'ye alternatif olabilecek, kullanılabilir, etkileyici bir Turing tam programlama dili bulmak şu ana kadarki en büyük zorluklardan biri oldu.

Starknet'e diğer 2. katman çözümlerine kıyasla nasıl konumlandığını sorduğumuzda ise ekip şöyle yanıtlıyor:

Diğer "EVM uyumlu / zkEVM" çözümleriyle karşılaştırıldığında çok daha verimli bir çalışma süresine sahibiz ve işlemler için kanıtları biraz daha hızlı üretebiliyoruz. Yine de daha yavaş bir doğrulayıcımız var. Optimistic rollup'lara gelirsek, çalışma süreleri bizimkinden daha hızlı olmasına rağmen, onların aksine güvenlik durumu geçişleri için çok daha iyi garantiler sunuyoruz. Genel olarak, Ethereum'a hem hızlı hem de güvenli bir rollup çözümü bulmak için ileri teknolojiden yararlanıyoruz.

Starknet'in gelecek planlarını sorduğumuzda; ekip öncelikli olarak Rollup güvenliğinin Veri Kullanılabilirliği, Güvenli Geçişler ve Sansüre Direnç olmak üzere üç ayağını sayıyor. Bu bağlamda gelişmiş STARK kanıtları ve Cairo VM kullanımı sayesinde, Starknet'te güvenli durum geçişleri garanti ediliyor. Ekip buna ek olarak Volition modunu tanıtacağını açıklıyor:

Bir sonraki adım olarak, geliştiricilerin ihtiyaç duydukları maliyet ve güvenliğe dayalı olarak veri kullanılabilirlik katmanlarını seçmelerine olanak tanıyacak Volition modunu tanıtmak istiyoruz. Ayrıca, herkesin bir Starknet sıralayıcı çalıştırabilmesi ve bloklarımıza işlem ekleyebilmesi için bir ücret piyasası sunacağız - bu da ağı sansüre daha dayanıklı hale getirecek.

Starknet, bu alanda hızlı büyüyen ve canlı bir topluluğa sahip olduğunu dile getiriyor. Ekosisteme dahil olmak isteyen yüzlerce merkeziyetsiz uygulama ile beraber yeni gelen girişimler, çeşitli projeleri, eğitim kaynaklarını, Basecamps ve Hacker Houses gibi etkinlikleri keşfederek topluluğun bir parçası olabilir.