Teknoloji
Moderator
Bir süredir kripto yasası olarak da bilinen "Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin TMBB Başkanlığı'na sunulduğunu sizlere aktarmıştık. Gelin kanun teklifinden öne çıkanlara birlikte bakalım.
Kanun teklifinin ilk maddesinde "Cüzdan", "Kripto varlık", "Kripto varlık hizmet sağlayıcı" ve "Kripto varlık saklama hizmeti" tanımları yapılmakta.
İkinci madede yer alan bilgilere göre; yasa teklifi kapsamında Sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) sistemi dışında kripto varlık olarak ihraç edilebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’na yetki verilmekte. Bunun yanı sıra Sermaye Piyasası Kurulu, platformların faaliyet şartlarına, organizasyon yapılarına, sermayelerine, bilgi sistemlerine, pay devirlerine, yöneticilerine ve personeline ilişkin esasların belirlenmesi hususunda yetki sahibi olacak.
Bununla birlikte 3. madede yer alan bilgilere göre; kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluşlarına ve/veya faaliyete başlamalarına izin verilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılar konularında TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygunluk aranacak. Kripto varlıkların belirlenmesi aşamasında TÜBİTAK veya diğer kurum ve kuruluşlardan teknik rapor alınması öngörülmekte.
Ayrıca, teklifin 4. maddesi kapsamında platformlar üzerinden kripto varlıkların alım satımına, kripto varlıkların takasına, transferine ve saklanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenecek.
Yurt dışında yerleşik kripto varlık platformlarının, Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerde bulunması durumunda, bu faaliyetler izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak kabul ediliyor. Yurt dışında faaliyet gösteren kurumlar, 1 ay içerisinde lisansa başvurmak durumunda. Lisansa başvurmayan kurumların ise 3 ay içerisinde tasfiye kararı alması gerekmekte.
İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkilileri, üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Uygulanacak tedbirler kapsamında ise içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi, faaliyetlerin durdurulması ve yetki iptali, reklam ve tanıtım yasağı öne çıkıyor.
Kanun teklifinde paylaşılan bilgilere göre; izinsiz faaliyetlerin internet aracılığıyla yürütüldüğü tespit edildiğinde, içerik çıkarma ve/veya erişimin engellenmesi kararları Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından alınabilir. Söz konusu kararlar uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne bildirilecek.
İçerik çıkarma ve/veya erişimin engellenmesi kararları, internet üzerindeki ve internet dışındaki tanıtım mecralarını da kapsıyor. Paylaşılan bilgilere göre; kurul tarafından belirlenen esaslara ve yasaklara aykırı olarak yapılan internet üzerindeki ilan, reklam ve duyuruların içeriğinin çıkarılması ve/veya erişiminin engellenmesi kararları alınabilir. İnternet dışındaki mecralardan yapılan kanuna aykırı ilan, reklam ve duyurular durdurulabilir ve bu tür belgeler toplatılabilir.
SPK, izinsiz faaliyetlerde bulunan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurabilir veya faaliyet yetkilerini tamamen iptal edebilir. Aynı şekilde kurum, sorumlu yöneticilerin ve çalışanların imza yetkilerini sınırlayabilir veya tamamen kaldırabilir.
Öte yandan faaliyetleri geçici olarak durdurulan kripto varlık hizmet sağlayıcıları için geçici süre verilerek mali yapılarını güçlendirmeleri istenebilir. Bu süre içinde gerekli düzenlemeleri yapmayan hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerinin durdurulacağı belirtiliyor.
Kanun teklifinde kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşteriler arasında sözleşme imzalanması zorunlu tutuluyor. Kanun teklifi kapsamında müşterinin cüzdanında tutulmayan müşteri varlıklarının, hizmet sağlayıcıların malvarlığından ayrı tutulması ve bankalarda güvenli bir şekilde saklanması gerekmekte. Buna ek olarak müşterilere karşı sorumluluğu ortadan kaldıran veya sınırlayan sözleşme şartlarının geçersiz sayılacağını da belirtelim.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları, zimmet suçu işlediklerinde sekiz yıldan on dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Zimmetin açığa çıkmaması için hileli davranışlarla işlenmesi durumunda, ceza on dört yıldan yirmi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak artırılacak.
Suçun işlenmesi halinde, zimmete geçirilen varlıkların aynen iadesi veya zararın tamamen tazmin edilmesi durumunda cezanın indirilmesi öngörülmekte.
Kanun teklifinde yer alan 16. madde kapsamında 6362 sayılı Kanunun 130. maddesine eklenen yeni fıkra ile kripto varlık alım satım platformlarının gelirlerinden Sermaye Piyasası Kurulu ve TÜBİTAK'a ödenecek paylar düzenleniyor. Buna göre platformların bir önceki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde 1’i SPK'ya ödenecek. Bununla beraber platformların bir önceki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde 1’i TÜBİTAK'a ödenecek.
Bu düzenleme, her yıl Mayıs ayı sonuna kadar, bir önceki yılın gelirleri üzerinden hesaplanarak yapılacak ödemeleri kapsıyor. Ödenecek payların tahakkuku ve ödenmesiyle ilgili diğer esaslar SPK tarafından belirlenecek. Özetle, kripto varlık alım satım platformları, faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin toplamda yüzde 2’sini ödemekle yükümlü.
Kripto varlık hizmet sağlayacıları ve kripto varlıkların ihracı
Kanun teklifinin ilk maddesinde "Cüzdan", "Kripto varlık", "Kripto varlık hizmet sağlayıcı" ve "Kripto varlık saklama hizmeti" tanımları yapılmakta.
İkinci madede yer alan bilgilere göre; yasa teklifi kapsamında Sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) sistemi dışında kripto varlık olarak ihraç edilebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’na yetki verilmekte. Bunun yanı sıra Sermaye Piyasası Kurulu, platformların faaliyet şartlarına, organizasyon yapılarına, sermayelerine, bilgi sistemlerine, pay devirlerine, yöneticilerine ve personeline ilişkin esasların belirlenmesi hususunda yetki sahibi olacak.
Bununla birlikte 3. madede yer alan bilgilere göre; kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluşlarına ve/veya faaliyete başlamalarına izin verilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılar konularında TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygunluk aranacak. Kripto varlıkların belirlenmesi aşamasında TÜBİTAK veya diğer kurum ve kuruluşlardan teknik rapor alınması öngörülmekte.
Ayrıca, teklifin 4. maddesi kapsamında platformlar üzerinden kripto varlıkların alım satımına, kripto varlıkların takasına, transferine ve saklanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenecek.
Yurt dışında yerleşik kripto varlık platformlarının, Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerde bulunması durumunda, bu faaliyetler izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak kabul ediliyor. Yurt dışında faaliyet gösteren kurumlar, 1 ay içerisinde lisansa başvurmak durumunda. Lisansa başvurmayan kurumların ise 3 ay içerisinde tasfiye kararı alması gerekmekte.
İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde uygulanacak tedbirler ve cezalar
İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkilileri, üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Uygulanacak tedbirler kapsamında ise içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi, faaliyetlerin durdurulması ve yetki iptali, reklam ve tanıtım yasağı öne çıkıyor.
Kanun teklifinde paylaşılan bilgilere göre; izinsiz faaliyetlerin internet aracılığıyla yürütüldüğü tespit edildiğinde, içerik çıkarma ve/veya erişimin engellenmesi kararları Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından alınabilir. Söz konusu kararlar uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne bildirilecek.
İçerik çıkarma ve/veya erişimin engellenmesi kararları, internet üzerindeki ve internet dışındaki tanıtım mecralarını da kapsıyor. Paylaşılan bilgilere göre; kurul tarafından belirlenen esaslara ve yasaklara aykırı olarak yapılan internet üzerindeki ilan, reklam ve duyuruların içeriğinin çıkarılması ve/veya erişiminin engellenmesi kararları alınabilir. İnternet dışındaki mecralardan yapılan kanuna aykırı ilan, reklam ve duyurular durdurulabilir ve bu tür belgeler toplatılabilir.
SPK, izinsiz faaliyetlerde bulunan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurabilir veya faaliyet yetkilerini tamamen iptal edebilir. Aynı şekilde kurum, sorumlu yöneticilerin ve çalışanların imza yetkilerini sınırlayabilir veya tamamen kaldırabilir.
Öte yandan faaliyetleri geçici olarak durdurulan kripto varlık hizmet sağlayıcıları için geçici süre verilerek mali yapılarını güçlendirmeleri istenebilir. Bu süre içinde gerekli düzenlemeleri yapmayan hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerinin durdurulacağı belirtiliyor.
Müşteri varlıkları
Kanun teklifinde kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşteriler arasında sözleşme imzalanması zorunlu tutuluyor. Kanun teklifi kapsamında müşterinin cüzdanında tutulmayan müşteri varlıklarının, hizmet sağlayıcıların malvarlığından ayrı tutulması ve bankalarda güvenli bir şekilde saklanması gerekmekte. Buna ek olarak müşterilere karşı sorumluluğu ortadan kaldıran veya sınırlayan sözleşme şartlarının geçersiz sayılacağını da belirtelim.
Zimmet suçunda uygulanacak ceza
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları, zimmet suçu işlediklerinde sekiz yıldan on dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Zimmetin açığa çıkmaması için hileli davranışlarla işlenmesi durumunda, ceza on dört yıldan yirmi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak artırılacak.
Suçun işlenmesi halinde, zimmete geçirilen varlıkların aynen iadesi veya zararın tamamen tazmin edilmesi durumunda cezanın indirilmesi öngörülmekte.
Platformlarının gelirlerinden pay ödenmesi
Kanun teklifinde yer alan 16. madde kapsamında 6362 sayılı Kanunun 130. maddesine eklenen yeni fıkra ile kripto varlık alım satım platformlarının gelirlerinden Sermaye Piyasası Kurulu ve TÜBİTAK'a ödenecek paylar düzenleniyor. Buna göre platformların bir önceki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde 1’i SPK'ya ödenecek. Bununla beraber platformların bir önceki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde 1’i TÜBİTAK'a ödenecek.
Bu düzenleme, her yıl Mayıs ayı sonuna kadar, bir önceki yılın gelirleri üzerinden hesaplanarak yapılacak ödemeleri kapsıyor. Ödenecek payların tahakkuku ve ödenmesiyle ilgili diğer esaslar SPK tarafından belirlenecek. Özetle, kripto varlık alım satım platformları, faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin toplamda yüzde 2’sini ödemekle yükümlü.