Politika
Moderator
TBMM Genel Kurulu, Meclis Başkanı Mustafa Şentop başkanlığında, 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'ni görüşmek üzere toplandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, hükumet adına bütçe sunumunu yaptı. Oktay, hükumetin 2023 bütçe teklifinin hedef ve amaçlarını anlatarak, "Ülkemize ve milletimize itibar, refah ve güç kazandıran politikalarımızla önümüzdeki yıl milletten aldığımız gücü yine milletimize sunmaya hazırlanıyoruz. 2023 bütçe kanunu teklifimizin temel misyonu; insanımızı küresel belirsizliklerden ve risklerden koruyacak, her kesimden vatandaşımızı kollayacak bir mali altyapı oluşturmaktır. Bütçe teklifimiz, milletimizin ihtiyaçlarına odaklanan bir bütçe olarak adil ve sosyal bir anlayışa sahiptir" dedi.
'TERÖR BATAKLIKLARINI KURUTAN TÜRKİYE'NİN BÜTÇESİ'
Bütçenin; toplumun tüm kesimlerine hitap eden, sahip çıkan programlar, destekler ve ödenekler içerdiğini söyleyen Oktay, "100'üncü yılın bütçesi yatırım, üretim, istihdam, ihracat ve büyüme odaklı bir yapıda. Bütçemiz;kalem kalem işçisinden işverenine, çiftçiden esnafa, emekliye, öğretmenlerimizden emniyet güçlerimize, KOBİ'lerimizden sanatçılarımıza; genciyaşlısı dezavantajlı tüm bireyleriyle 85 milyonun bütçesi. Bu toprağın bağrında sıradağlar gibi duran şehitlerimizin aziz hatırasına sahip çıkarak terör bataklıklarını kurutan Türkiye'nin bütçesidir. Etrafında olanı biteni tribünden seyretmek yerine krizlere müdahil olan, çözüm geliştiren, savaşan tarafları dahi aynı zeminde buluşturan muktedir Türkiye'nin bütçesidir. Türkiye'nin otomobili Togg'u geliştirmekle yetinmeyip, bataryasına kadar milli imkanlarla üretecek ek adımları atabilen üretim ekosistemimizin bütçesidir" diye konuştu.
'EKONOMİDE GÜÇLÜ VE DENGELİ BÜYÜME BEKLENİYOR'
Küresel krize değinen Fuat Oktay, krizden itibaren kesintisiz büyümeyi başaran Türkiye ekonomisinin, 2020 yılının ikinci yarısından itibaren alınan etkili önlemler sayesinde birçok ülkenin keskin daralma yaşadığı salgın döneminde de büyüyerek olumlu yönde ayrışmayı başardığını söyledi. Oktay, "Son dönemde gerçekleştirdiğimiz büyüme performansı istihdama da yansımıştır. Salgının etkilerinin en yoğun hissedildiği 2020 yılı ikinci çeyreğinden 2022 yılı üçüncü çeyreğine kadar olan dönemde mevsimsel etkilerden arındırılmış olarak 4 milyon 900 bin istihdam artışı sağlanmıştır. 2022 yılı eylül ayı ile 2020 yılı nisan ayı mevsimsel etkilerden arındırılmış verileri karşılaştırıldığında, söz konusu artış 5 milyon 540 bin kişiye ulaşmaktadır. Jeopolitik sorunların ve küresel durgunluk endişelerinin gündemi meşgul etmeye başladığı 2022 yılının genelinde Türkiye ekonomisinin Orta Vadeli Program tahminlerimizle uyumlu olarak yüzde 5 civarında güçlü ve dengeli bir büyüme sergilemesi beklenmektedir. Böylece Türkiye mevcut dönemdeki zorlu sınamalara rağmen hedeflerine ulaşma kararlılığını sürdürecektir" dedi.
'MEGA ESERLER KAZANDIRDIK'
Cumhuriyetin kuruluşunun 100'üncü yılına ilerlerken, tarihten devraldıkları birikime sahip çıkarak, Türkiye'yi daha ileri noktalara taşımak için gece gündüz çalıştıklarını vurgulayan Oktay, "Enerji, turizm, ulaştırma, altyapı ve sanayi gibi alanlarda yaptığımız atılımlar, dünyanın birinci liginde 'İddia sahibi bir Türkiye' vizyonumuzun çıktılarıdır. Devrim niteliğinde reformlar, 81 ilimizde izlerini görebileceğimiz kalkınma hamleleri ve dev eserler, milletimiz için daima daha iyiyi hedefleyen yaklaşımımızla gerçekleşti. Cumhurbaşkanı'mız liderliğinde milletin iradesini daima her şeyin üzerinde tutarak 85 milyon vatandaşımızın ihtiyacını, beklentilerini ve geleceğini düşünerek hareket ettik. Bugün de aynı hassasiyetle attığımız tüm adımları milletimiz için en iyi sonuçları alacak şekilde belirliyoruz. Biz bütçemize, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin kamudaki işleyişe kazandırdığı dinamizme ve cumhurbaşkanımız liderliğinde sahip olduğumuz sarsılmaz iradeye güveniyoruz. Taşıdığımız bu güven, milletimizle birlikte gönül coğrafyamızın duaları ve desteğiyle 2022 yılında, küresel tüm olumsuz atmosfere rağmen, mega eserler silsilesi denilebilecek hizmetleri milletimize kazandırdık. Yine pek çok alanda başarı hikayelerimize yenilerini ekledik. Sadece tek bir bakanlığımızın 2022 icraatlarına tek tek odaklanalım desek, gün boyu anlatsak bitiremeyiz" diye konuştu.
Enerjide ve sanayide kapasite ve kabiliyetleri ile yerlileştirme ve millileştirme adımları atmaya devam edeceklerini kaydeden Oktay, "Üretimi yaygınlaştırarak sanayiden tarıma her alanda istihdam, iş, aş imkanlarını çoğalttık. Ekonomiyi büyütüp refahı tabana yaymayı amaçlayan politikalarla kişi başına düşen milli geliri tekrar 10 bin doların üzerine çıkartıyoruz" dedi.
'ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTMAYI HEDEFLİYORUZ'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2023-2025 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program ile küresel çapta yaşanan zorlu sınamalara rağmen Türkiye'yi hedeflerine en sağlıklı şekilde ulaştırmayı ve bu süreçteki kazanımlarıda korumayı amaçladıklarını belirterek, şunları kaydetti:
"2023 yılında hedeflediğimiz büyüme artışı ile 2002 yılında 9 bin 279 dolar olan satın alma gücü paritesine göre kişi başına gelirimizi program dönemi sonunda yaklaşık 44 bin dolar düzeyine çıkarmayı amaçlıyoruz. Bu amaç doğrultusunda, ihracat odaklı büyüme stratejimiz verimli ve rekabetçi bir şekilde devam ettirilecektir. Program dönemi boyunca istihdamın yıllık ortalama 890 bin kişi artması ve iş gücüne katılım oranlarındaki öngörülen artışa rağmen işsizlik oranının kademeli olarak gerileyerek 2025 yılında yüzde 9,6 seviyesinde gerçekleşmesi tahmin edilmektedir. Sürdürülebilir kalkınmaya yönelik yatırım-istihdam, üretim-ihracat hedefleri doğrultusunda reel sektöre uygun finansman sağlanması yoluyla üretim gücümüzü koruyacak, arz yeterliliği ve cari dengede kalıcı iyileşmeyi sağlayacağız. Liralaşma stratejisi çerçevesinde hane halkı ve firma bilançolarında Türk lirası payının artarak para ikamesinin ortadan kalkması, fiyatlama davranışlarının normalleşmesi ve güçlü kurumsal yapıyla birlikte enflasyon beklentileri iyileşecek, dönem sonunda enflasyon oranı tek hanelere düşürülecektir. Program döneminde, cari işlemler açığının kademeli bir şekilde azaltılmasını hedefliyoruz. Bu kapsamda katma değerli üretimi artırmak, yenilenebilir enerjinin payını daha da yükseltirken enerji teknolojilerini yerli ve milli imkanlarla geliştirmek, elektrik motorlu araç endüstrisi ve mobilite ekosistemini hayata geçirmek, dijital ekonomiden daha fazla pay almak ve iş gücünün niteliklerini iyileştirmek için kapsamlı politikalar uyguluyoruz. Diğer yandan, 2023 başında Karadeniz'deki doğal gaz çalışmalarının tamamlanması ve yeni rezervlerin keşfi ile enerjide dışa bağımlılığımızı azaltmayı ve cari işlemler dengesi ile dış finansman ihtiyacı üzerindeki baskıyı daha da aşağı çekmeyi hedefliyoruz."
Bakan Nebati'den enflasyon mesajı!
İYİ PARTİLİ DERVİŞOĞLU: MECLİS'İN BÜTÇE YETKİSİ ELİNDEN ALINDI
TBMM Genel Kurulunda, Cumhurbaşkanı Fuat Oktay'ın bütçe sunumunun ardından siyasi parti grupları söz aldı. İYİ Parti grubu adına, Grup Başkan Vekilleri Müsavat Dervişoğlu ve Erhan Usta konuştu. Dervişoğlu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile Meclis'in bütçe yapma yetkisinin fiilen elinden alındığını belirterek, "Partili Cumhurbaşkanlığı sisteminden önce, bir sonraki yılın bütçeleri toplumu heyecanlandırırdı. Çünkü millet, bütçenin sorunlarına çözüm getirmesini ümit ederdi. Millet haklı olarak; yeni bütçe ile birlikte gelirinin artmasını, menfaatinin korunmasını beklerdi. Ancak yürütme erkinin 'Kabile Reisi' yetkileriyle donatıldığı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde bütçe teklifi, içeriğinin ve akıbetinin hiç kimse tarafından merak edilmediği bir sıradan ritüele dönüşmüştür" değerlendirmesinde bulundu.
İYİ Parti Grup Başkan Vekili Erhan Usta da, bu yılki bütçe harcamalarının geçen yıla göre yüzde 155 arttığını ifade ederek, "Bütçenin bu kadar büyümesi hizmetin büyümesinden filan değil; ekonomik göstergelerin son derece bozuk olmasından kaynaklanıyor. Bu, 100 yıllık tarihimizde bir defa olmuş. 2022 bütçesinde çok büyük bir sapma var; şu anda hükümetin getirdiği harcama tutarı, 2022 bütçesinin başlangıç bütçesinin yüzde 179'u. Bu da 1943 yılından beri yani İkinci Dünya Savaşı yıllarından beri ilk defa yaşadığımız bir şey yani 79 yıldır yaşanmayan bir ayıbı da bu millete AK Parti hükümetleri bu şekilde yaşatmış oldu" dedi.
MHP'Lİ AKÇAY: TÜRKİYE İSTİKRARLA KÖK SALMAKTA
MHP grubu adına ise Grup Başkan Vekilleri Erkan Akçay ile Muhammet Levent Bülbül söz aldı. MHP Grup Başkan Vekili Erkan Akçay, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni savunarak, "Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin yönetimde sağladığı istikrar ile adeta bir çınar gibi kök salmakta, özgün bir model olarak tüm dünyaya örnek olmaktadır. Siyasi ve demokrasi tarihimiz darbelerle, muhtıralarla, vesayet girişimleriyle kesintiye uğramıştı. Sistemden kaynaklanan sorunlar nedeniyle çok sayıda hükümet krizleri çıkmış, istikrarsız hükümetlerin deneme-yanılma yöntemiyle ülke meseleleri adeta yap-boz tahtasına çevrilmişti. Memleketin temel meseleleri ortada kalmıştı. Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'yle istikrarını sağlamıştır. Bu çok önemli bir kazanımdır. 4 yılı başarıyla geride bırakan bu sistemle ülkemiz kaybolan yıllarını telafi etmektedir" diye konuştu.
MHP Grup Başkan Vekili Muhammet Levent Bülbül de, enflasyonla mücadele kapsamında para ve maliye politikalarının eş güdümlü olarak sürdürülmesi, arz ve talepteki dengesizliklere yol açan olumsuzlukların önlenmesi ve engellenmesinin önemine dikkat çekerek, "Böyle bir dönemde, özellikle piyasada 'stokçuluk' olarak bilinen faaliyetlerin önüne geçilmesi ve haksız fiyat artışlarının engellenmesi amacıyla ilgili bakanlıklarımız eliyle denetim faaliyetlerinin artırıldığını görmekteyiz. Bu süreçte piyasada hakim durumda bulunan ve bu hakim durumlarını kötüye kullanan yapıların üzerine kararlılıkla gidilmesi son derece önemlidir. Haksız fiyat artışlarıyla vatandaşımızı ve devletimizi zor duruma sokmaya çalışan ahlaksızlar tespit edilip ifşa edilmeli ve hukuken kendilerinden hesap sorulmalıdır" açıklamasında bulundu.
HDP grubu adına konuşan Eş Genel Başkanı Pervin Buldan da, hükümetin 2023 yılı bütçe teklifini eleştirerek, "Halkın sofrasındaki ekmeği daha da küçültme, yoksulluğu, adaletsizliği, eşitsizliği büyütme bütçesidir. Müzakereden ve katılımdan uzak, 'ben yaptım oldu, bitti' anlayışıyla hazırlanan bir AK Parti-MHP bütçesiyle karşı karşıyayız. Buyurun asgari ücreti HDP'nin teklifi olan 12 bin 500 lira yapalım. Ama yapmayacağınızı ve yapamayacağınızı biliyoruz" dedi.
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar da, hükümetin 2023 yılı bütçesinin, 'seçim bütçesi' olduğunu ve bu bütçenin, AK Parti hükümetinin son bütçesi olduğunu söyledi.
2023 bütçesinin Genel Kurul'daki görüşme takvimi şöyle:
6 Aralık Salı: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Adalet Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Kamu Denetçiliği Kurumu, Ceza ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu, Türkiye Adalet Akademisi, Hakimler ve Savcılar Kurulu, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu.
7 Aralık Çarşamba: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu, Rekabet Kurumu, Helal Akreditasyon Kurumu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, İklim Değişikliği Başkanlığı.
8 Aralık Perşembe: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk Kültür Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Kapadokya Alan Başkanlığı, Mesleki Yeterlilik Kurumu
9 Aralık Cuma: Milli Savunma Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Karayolları Genel Müdürlüğü, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Su Enstitüsü.
10 Aralık Cumartesi: Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Göç İdaresi Başkanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
11 Aralık Pazar: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Doğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Türk Standardları Enstitüsü, Türk Patent ve Marka Kurumu, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Bilimler Akademisi, Türkiye Uzay Ajansı, Yükseköğretim Kurulu, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı, Yükseköğretim Kalite Kurulu, 127 üniversitenin bütçesi.
12 Aralık Pazartesi: Hazine ve Maliye Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Gelir İdaresi Başkanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Avrupa Birliği Başkanlığı, Türk Akreditasyon Kurumu.
13 Aralık Salı: Cumhurbaşkanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, Diyanet İşleri Başkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı, İletişim Başkanlığı, Savunma Sanayii Başkanlığı.
Aynı gün 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin ilk 4 maddesi, 14 Aralık Çarşamba 9 maddesi, 15 Aralık Perşembe ise 3 maddesi görüşülecek.
Meclisin bütçe maratonu, 16 Aralık Cuma günü, bütçenin tümü üzerinde yapılacak konuşmalarla ve oylamayla tamamlanacak.
Gruplar ve hükümetin turlardaki konuşma süreleri, günlerine göre 60, 65, 70 ve 80 dakika olarak belirlendi.