Dünyadan Haberler
Moderator
Dünyada 2024 yılında başta ABD olmak üzere birçok ülkede, tarihlerinde "kritik dönemeçler" olması öngörülen seçimler düzenlenecek. Bu yıl iki büyük güç ABD ve Rusya'nın yeni liderleri belli olacak.
Dünya, 2024'e İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının ve neredeyse iki yılı bulan Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde girerken, yeni yılda yapılacak seçimlerle iki büyük güç ABD ve Rusya'nın yeni liderleri belli olacak. 2024'te dünya genelinde planlanan devlet başkanı ve genel seçimleri derlendi. 2024'te ABD'deki başkanlık seçiminin yanı sıra Rusya'da devlet başkanı ve Pakistan'da genel seçimler düzenlenecek; Tayvan, Finlandiya ve El Salvador'da halk sandık başına gidecek. Romanya, Slovakya ve Litvanya 2024 yılında devlet başkanı seçimleri için oy kullanılacak ülkeler arasında bulunuyor. ABD'de Demokrat Partiden Başkan Joe Biden'ın yanı sıra yazar Marianne Williamson ve Robert F. Kennedy Jr'ın aday adayı olduğu duyurulurken, Cumhuriyetçi Partiden eski ABD Başkanı Donald Trump, Florida Valisi Ron DeSantis, ABD'nin eski BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley, girişimci Vivek Ramaswamy ve eski New Jersey Valisi Chris Christie aday adayı konumunda. ABD'DE 60. BAŞKANLIK SEÇİMİNİN EN GÜÇLÜ ADAY ADAYLARINDAN BİRİ ESKİ BAŞKAN TRUMP ABD'de 60. başkanlık seçimleri, Kasım 2024'te yapılacak. Demokrat Partinin muhtemel adayının, ABD Başkanı Joe Biden olması beklenirken, Kasım 2024'te ikinci kez dört yıllık dönem için göreve gelmesi halinde 81 yaşındaki Biden, başkanlık seçimini kazanan en yaşlı Amerikalı olacak. ABD'de 10-14 Kasım 2023'te yapılan kamuoyu yoklaması, 81 yaşındaki Biden'ın, İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırılarının başladığı 7 Ekim'den bu yana oylarının düştüğünü gösterdi. Biden'ın ilk kez eski ABD Başkanı Trump'tan daha az oy aldığı görünen ankete göre Trump, tüm seçmenlerin yüzde 46'sının oyunu alarak, yüzde 44'te kalan Biden'ın 2 puan önüne geçti. ABD'de yapılan bir başka ankette ise seçmenlerin yarıdan fazlası, 2024'teki başkanlık seçimlerinde ABD Başkanı Joe Biden ile eski Başkan Donald Trump'ın aday olmasını istemediğini belirtti. AP-NORC tarafından 1074 kişiyle yapılan ankete göre, ülkedeki seçmenlerin çoğu 2024'teki başkanlık seçimlerinde Biden ile Trump'ın adaylığından memnun değil. Başkanlığı döneminde siyasetini "ABD'yi yeniden güçlü ülke yapacağız" söylemiyle şekillendiren Trump, son dönemde tekrar seçilirse ABD-Meksika sınırını kapatıp sadece bir günlüğüne diktatörlük yapacağı ifadeleriyle gündeme oturdu. Diğer Cumhuriyetçi başkan aday adayları ise 77 yaşındaki Trump için "fazla yaşlı", "başkanlığa uygun değil" ve "yarıştaki en büyük engel" değerlendirmelerini yapıyor. PUTIN'İN YENİDEN SEÇİLMESİ KESİN GÖZÜYLE BAKILIYOR Rusya'da devlet başkanı seçimi 17 Mart 2024'te yapılacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2024'te düzenlenecek seçimde bağımsız aday olmasıyla ilgili belgeleri Merkez Seçim Komisyonuna teslim ederek resmen başvuruda bulundu. Putin'in yeniden devlet başkanı olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Rusya'da yapılan anayasal reformla 71 yaşındaki Putin, mevcut görev süresinin 2024'te dolmasının ardından tekrar seçilebiliyor. Putin böylece iki kez 6 yıllık dönem için daha başkanlık yapma hakkına sahip olacak. Bu da Rusya Devlet Başkanı'nın iki dönem art arda seçilmesi halinde 2036 yılına kadar daha iktidarda kalması anlamına geliyor. Putin'in karşısında yarışacak adayların başvuru süreci ise devam ediyor. Rus muhalif Aleksey Navalnıy ise destekçilerini Putin dışında herhangi birine oy vermeye çağırıyor. İki kez art arda başkan seçilmesinin ardından, Rusya anayasasının iki dönemden daha fazla başkanlık yapılmasına müsaade etmemesi nedeniyle 2008-2012 yıllarında başbakanlık görevini üstlenen Putin, 2012'de yapılan seçimlerde oyların yüzde 63,6'sını alarak yeniden devlet başkanı seçilmişti. Rusya'da bir önceki devlet başkanı seçimi 18 Mart 2018'de yapılmıştı. Putin oyların yüzde 76,69'unu alarak 4. kez devlet başkanı seçilmişti. PAKİSTAN'DA İMRAN HAN'IN CEZAEVİNDE OLMADI TARTIŞMALARA YOL AÇIYOR Pakistan'da genel seçimlerin 8 Şubat 2024'te yapılması planlanıyor. Yaklaşık 127 milyon seçmenin bulunduğu ülkede genel seçimlerde, gelecek 5 yıl için ülkeyi yönetecek yeni hükümet belirlenecek. Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) lideri Navaz Şerif, Pakistan Halk Partisi (PPP) lideri Bilaval Butto Zerdari, Pakistan Adalet Hareket Partisi (PTI) lideri Gohar Han, Pakistan İslam Uleması Cemiyeti Partisinin (JUI-F) lideri Mevlana Fazlur Rehman ve Cemaat-i İslami Partisi lideri Siracül Hak aday olacaklarını açıkladı. Pakistan'da geçici hükümet Başbakanı Anvarul Hak Kakar'ın, yolsuzluk davasından hüküm giyen ve 5 Ağustos 2023'te tutuklanan cezaevindeki eski Başbakan İmran Han olmadan da "özgür ve adil genel seçimlerin" mümkün olabileceğini söylemesi ülkede tartışmaya yol açmıştı. Eski Başbakan Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI) Genel Sekreteri Ömer Eyüp Han, Kakar'ın ifadelerini güçlü şekilde kınamış, Pakistan İnsan Hakları Komisyonu bu yorumun "antidemokratik ve düşüncesizce" olduğunu açıklamıştı. Pakistan Seçim Komisyonu, 8 Şubat 2024'te yapılması planlanan genel seçimlerde güvenliğin sağlanması için silahlı kuvvetlerden destek talep etti. Pakistan'da son genel seçimler 25 Temmuz 2018'de yapılmış ve İmran Han hükümeti göreve gelmişti. İmran Han hükümeti, Pakistan parlamentosunda 10 Nisan 2022'de yapılan güven oylamasında düşürülmüştü. Üç dönem başbakanlık yapan Navaz Şerif'in kardeşi Şahbaz Şerif, 11 Nisan 2022'de mecliste düzenlenen oylamada 174 oyla salt çoğunluğun desteğini alarak başbakan seçilmiş ve ülkeyi Ağustos 2023'e kadar yönetmişti. Ülkeyi genel seçimlere kadar yönetecek geçici hükümetin Başbakanı Kakar ise 14 Ağustos 2023'te yemin ederek göreve başlamıştı. TAYVAN'DA LİDERLİK SEÇİMLERİNİ DPP'NİN KAZANMASI HALİNDE ÇİN VE GERİLİMLİ İLİŞKİLERİN SÜRECEĞİ ÖNGÖRÜLÜYOR Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan'da da 2024'te liderlik seçimleri yapılacak. Tayvan'da 13 Ocak 2024'te düzenlenecek seçimler için DPP'den Tayvan Başkan Yardımcısı Lai Ching-te, ana muhalefetteki Milliyetçi Partiden (Koumintang/KMT) Yeni Taipei Belediye Başkanı Hou Yu-ih ve Pekin çizgisindeki Tayvan Halk Partisinden (TPP) Genel Başkan Ko Wen-je, adaylıklarını açıkladı. Ayrıca uluslararası endüstriyel imalat şirketi Hon Hai/Foxconn Grubu'nun kurucusu, iş insanı Terry Gou da bağımsız aday olduğunu duyurdu. DPP iktidarında 2016'dan bu yana iki dönemdir adanın lideri olan Tsai Ing-wen, görev süresinin dolacağı 20 Mayıs 2024'te koltuğu bırakacak. İktidar partisi DPP, 26 Kasım 2022'de düzenlenen yerel seçimlerde 21 belediyenin yalnızca 5'ini kazanabilmiş, ana muhalefet partisi Koumintang 14 belediyeyi kazanarak rakibine büyük üstünlük sağlamıştı. Ancak yerel seçim yenilgisine rağmen DPP ve adayı Lai, liderlik seçiminin favorisi olarak görülüyor. Liderlik seçimlerinde partilerin Çin ile egemenlik ihtilafındaki tutumu seçmen davranışı açısından belirleyici rol oynuyor. Ana kara ile Tayvan arasında son yıllarda artan gerilim, seçmenleri Pekin ile iyi ilişkiler kurmayı savunan Koumintang ve Çin yanlısı olarak bilinen TPP'den çok adanın fiili bağımsızlığının korunmasını savunan DPP'ye yakınlaştırıyor. Seçimleri DPP'nin kazanması halinde ise Çin ile gerilimli ilişkilerin süreceği öngörülüyor. FİNLANDİYA'DA DIŞİŞLERİ BAKANI HAAVISTO FAVORİ ADAY Finlandiya'da cumhurbaşkanı seçiminin ilk turu 28 Ocak 2024'te yapılacak. İlk turda adaylardan biri oyların yüzde 50'sinden fazlasını alamazsa, 11 Şubat'ta ikinci tura gidilecek. Ülkenin NATO'ya üyeliğinde büyük rol oynayan, "Finlandiya'nın Yeşilleri" olarak bilinen Yeşil Birliği Partisi üyesi Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, üçüncü defa cumhurbaşkanı seçimlerinde aday olacak. Son dönemde yapılan anketlerde önde görünen Haavisto, gençlerin oyunu kazanmak için DJ'liğe de soyundu. Haavisto, DJ Pexi lakabıyla Helsinki'de bir kulüpte gençlerle bir araya gelerek favori şarkılarını çaldı. Finlandiya'nın eski Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Alexander Stubb, Sol İttifak partisi lideri Li Andersson, Avrupa Birliği (AB) Komisyonunun Uluslararası Ortaklıklardan Sorumlu Üyesi Jutta Urpilainen, akademisyen Mika Aaltola ve Finlandiya Merkez Bankası Başkanı Olli Rehn de 2024'te düzenlenecek cumhurbaşkanı seçiminde yarışacak adaylar arasında yer alıyor. Finlandiya'da cumhurbaşkanı seçimleri 6 yılda bir düzenleniyor. 2018'deki seçimlerde mevcut Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, oyların yüzde 62,64'ünü alarak göreve gelmişti. EL SALVADOR'DA FİLİSTİN ASILLI BUKELE YENİDEN ADAY El Salvador'da genel seçimlerin 4 Şubat 2024'te yapılması planlanıyor. Yeni Fikirler Partisi, El Salvador'un Filistin asıllı Devlet Başkanı Nayib Bukele'yi yeniden aday gösterdi. Eylül ayında ikinci 5 yıllık dönemi için yarışacağını duyuran Bukele'nin adaylığına bazı hukukçular anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle itiraz ediyor. Ancak Kongre, anayasal tartışmalara rağmen Devlet Başkanı Bukele'nin tekrar aday olması için izne ayrılmasını kabul etti. Dünyada en yüksek cinayet oranına sahip ülkelerin başında gelen El Salvador'da, çete şiddeti nedeniyle ciddi güvenlik sorunları yaşanıyor. Ülkede suç oranlarının düşürülmesi amacıyla 27 Mart 2022'de bir aylığına olağanüstü hal ilan edilmiş, daha sonra bu karar her ay yenilenmişti. Bukele, temel hakların bir yılı aşkın süredir askıya alınması nedeniyle eleştiriliyor. Nayib Bukele, devlet başkanı seçimlerini büyük farkla kazanarak 1 Haziran 2019'da ülkenin ilk Filistin asıllı devlet başkanı olmuştu. Ülkeyi son 20 yıldır yöneten iki merkez partinin (FLMN ve ARENA) icraatlarını sert dille eleştiren Bukele, seçim kampanyasında organize suçla ve yolsuzlukla mücadele ile yoksulluğu ve gelir adaletsizliğini önleme vaatleriyle ön plana çıkmıştı. Kampanyasında kullandığı "İktidardakiler çaldıklarını geri verseler, kalan para hepimize yeter" gibi sloganlarla özellikle gençler arasında büyük sempati kazanmıştı. ROMANYA, SLOVAKYA VE LİTVANYA 2024'TE SANDIK BAŞINA GİDİYOR Romanya, Slovakya ve Litvanya da yeni yılda devlet başkanı seçimleri için oy kullanılacak ülkeler arasında bulunuyor. 2024'te de aşırı sağın güç kazanmaya devam etmesinin beklendiği Avrupa'da, bu seçimlerde hangi adayların kazanacağı merak ediliyor. 2019'da göreve gelen Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Çaputova, yeni yılda yapılacak seçimlerde yeniden aday olmayacağını açıklarken, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, AB ve NATO üyesi olan Baltık ülkesinin lideri olarak yeniden beş yıllık dönem için aday olacağını duyurdu. Nauseda, 12 Temmuz 2019'da cumhurbaşkanlığı görevine gelmişti.